HIDIRELLEZ VE KAKAVA (3. BÖLÜM)

 Hasan ÇALIKUŞU

Makedonya Kralı Büyük İskender'in Mısır'ı alması ve İskenderiye şehrini kurması ile beraber Mısır’ın kadim halkı Kıptîler (Koptlar) Helenistik kültürün etkisinde kaldılar ve İon harflerini barındıran Kıptî alfabesi kullanmaya başladılar. Roma devrinde ağır vergiler altında ezilen Kıptî halkı milattan sonra Hristiyanlığa geçmeye başlayınca, bu sefer de din baskısı görmeye başladılar. Bizans İmparatoru Konstantinos Hristiyanlığı serbest bırakınca biraz rahatlarlar. Ancak Ekümenik konsilinde Hristiyan temel meseleleri hakkında anlaşmazlık çıkar ve Hristiyan cemaatinden dışlanırlar. Kendi inanışlarına göre İsa'nın ilahi ve insani yanları birdir, hiç ayrılmamıştır.

Devlet dinini Katolik Hristiyanlık olarak benimseyen Bizanslılar Kıptîlerin sapkınlığa düştüğünü söyleyip çok baskı yaparlar. Kıptîler o kadar bunalmışlardı ki Araplar saldırdığı zaman Bizanslılar'a yardım etmezler. Araplar geldiği zaman üç yüzyıl rahat ve huzura kavuşurlar. Haçlı Seferleri başladığı zaman Haçlılardan da kıyım görürler.

Kavalalı Mehmet Ali Paşa zamanında devlette yüksek kademelere kadar çıkarlar. Osmanlı zamanında kendi hallerine bırakılıp İslam hukukuna göre gayrimüslim vergileri olan cizye ve haraçtan mesul tutuldular. Romanların seçtikleri “Çeribaşı” onların iş ve hizmetlerini organize eden, denetleyen, haklarını koruyan, kendi aralarındaki sorunların çözümünü sağlayan bir otoriteydi. Çeribaşı bir yıllık hizmetin karşılığı olarak vergileri de tahsil ederdi. 

16. yüzyıldan beri Trakya’da Romanların 5 Mayıs günü akşamüzeri kutlamaya başladıkları Hıdrellez kutlamaları, ertesi gün geleneksel Roman kültüründeki ‘Kakava’ yani ‘Bahar Bayramı’ ile devam ederdi. Kırklareli’de de yüzyıllardan beri süre gelen Kakava şenlikleri, müziği ve eğlenceyi seven Romanlara, diğer vatandaşların da iştirak etmesiyle daha renkli bir kutlamaya dönüşürdü. Şeytandere veya Asilbeyli deresi boyunda 6 Mayıs günü başlayan şenlikler üç gün sürerdi. Bu süre boyunca, yer, içer, oynar ve coşarlar, birbirlerine ikramlarda bulunurlardı. Hıdrellez ve Kakava şenliklerini vergi toplama vesilesi yapan Çeribaşı da üçüncü gün sonunda tahsilatını yapardı.

Roman söylencesi ve inancına göre Kakava, Mısır'a egemen olan Tanrı Kral Firavun'un, Mısır'ın eski halklarından Kopt kavmine farklı soy ve inançta olmaları nedeniyle yapılan zulümler neticesinde sularda yitirilen çok sevdikleri ve inandıkları ‘Kurtarıcı’larının dere veya akarsu boylarında aranması,  bir gün döneceği umudunun halen yaşatılmasıdır. Bu nedenle binlerce yıldan beri bu kavim ne yerleşik düzene geçmiş ne de dere boylarına gitmekten vazgeçmiştir. Onlar için ‘Kurtarıcı’nın bir gün mutlaka geceleği inancı ve bekleyişi hiç bitmeyecektir.

KAYNAKLAR: 

Kırklareli 1967 İl Yıllığı

Kırklareli 1973 İl Yıllığı

Kakava, Şerif ERCAN, Maya Dergisi, Nisan-Haziran 2005

Kırklareli 2000

Ali Coşkun YANARDAĞOĞLU Arşivi

https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1pt%C3%AEler

https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1pt%C3%AEler#/media/Dosya:Coptic_monks.jpg

#KirklareliYerelTarih   #Kakava   #Hıdrellez  #Hederlez #Ederlez  #Hiderlez #İderlez