KIRKLARELİ'NDE KAYSERİLİ BİR HAYIRSEVER
Ahmet Rodopman
Kırklareli tarihi ile ilgili araştırmalar yaparken, sıklıkla karşıma çıkan bir isim birkaç yönüyle oldukça fazla ilgimi çekmişti. Hacı Hasan Ağa diye geçen bu kişi hakkında ne yazık ki pek fazla bilgiye rastlayamadım. Rahmetli Ali Rıza Dursunkaya ve Rahmetli Nafiz Karaçam’ın kitaplarından edindiğimiz bilgilere göre 1400 lü yılların başlarında Kayseri’ de medrese müderrisi olarak görev yaparken yazdığı bir kitap nedeniyle oradan ayrılmak zorunda kalır. Önce Tekirdağ’ a gelen, orada fazla kalmayıp, Kırklareli’ ye gelip yerleşen ilginç bir kişilik. Tabii bu bilgiler hemen benim aklıma farklı soruları peşi sıra getirtiyor; - Hangi kitabı yazdı da , zamanın hakim güçleri tarafından Kayseri’ yi terk etmek zorunda bırakıldı ? - Ankara Savaşı 1402 yılında yapılıp Osmanlı Kuvvetlerinin yenilgiye uğraması sonucunda Orta Anadolu Bölgesinde oldukça yaygın farklı mezhep ve tarikatlara mensup insan topluluklarının hareketliliği nedeniyle, göç ederek mi, Kırklareli’ ye geldi ? – 1410 yılına ait Vakıf kayıtlarında yazılmaya başlayan mal varlığının bir hayli fazla olmasının kaynağı neresi olabilir? Kayseri’ den getirilen zenginlik mi yoksa Kırklareli’ de kazanılmış maddi varlık mı? – Osmanlı’da o yıllarda sıkça kullanılan Tımar,Has ve Zeamet gibi yönetim birimlerinden biri olarak mı işlev gördü ?
Başta Kırklareli merkezi olmak üzere vakıf gelirleri ve hayır işleri yapılmasının yanı sıra Kofçaz(Keşirlik) ilçesi, Elmacık, Ahmetçe, Koyunbaba köylerinde de çeşme, camii, dükkan, bağ, bahçe ve hayvan sürüleri gibi mal varlıkları edinilip, halkın yararlanmasına sunulmuştur.
Hacı Hasan Ağa Vakfı günümüze değin gelebilen nadir Vakıflardan olup, Kırklareli ve civarına oldukça fazla yararlı imar işleri yapmıştır. Özellikle şehrin değişik mahallelerine dağılmış olan çeşmelerin su yollarının onarılması, yeniden inşası yapılmış ve uzun yıllarda bakımları sağlanmıştır. Yüzyıllar boyunca bütün çeşmelerin bakımı yine bu vakfın yardımları ile yapıla gelmiştir. Böylesi harcamaları yapan Vakfın gelirleri, şehrin muhtelif yerlerinde alınan gayri menkuller, Kuyumcular Çarşısı ve Şehir Meydanında çeşitli dükkan ve mağazaların getirilerinden sağlanmaktadır. Kırklareli’ nin eski kayıtlarından elde edilen bilgilerden anladığımız kadarı ile, şimdiki Şevket Dingiloğlu Parkının büyük bir bölümümü kaplayan Büyük Menzil Hanı’ nın da sahibi olan Hacı Hasan Ağa Vakfının bu hanı 1800 yıllarının başlarında yerli Rumlardan Macaraki’ ye satmış olduğunu öğreniyoruz. Vakıf mal varlığına şehrin yakınından geçen Büyükdere üzerinde değişik büyüklüklerde su değirmenleri ve çiftlik arazilerinin de eklendiği ve buralardan önemli ölçüde gelir elde edildiği belirtilmektedir.
Kırklareli’nin önemli bir şansı olarak görülen Hacı Hasan Ağa’ nın akrabalarının günümüzde de yaşadığı söylenmektedir. Ancak bu değerli ve Kırklareli içinde önemli kişi ve sülalesi ile ilgili daha ayrıntılı bilgilerin ancak, geniş bir araştırma ekibi ile ve izleme yapılarak aydınlatılabileceği görüşündeyim. Meraklı genç arkadaşlarımın bir gün bu konuda ki soru işaretlerimizi doğru bir şekilde yanıtlayacak incelemeleri yapacaklarına inanıyorum,
Değerli arkadaşım Akın Güre ‘ nin ‘’Kırklareli Yerel Tarih Grubu’’ nu oluştururken, hedeflediklerinden birisi olan bu toprakların sosyal ve kültürel tarihini ilgilendiren her şeyin araştırılması, yazılmasını elimizden geldiğince yerine getirmeye çalışıyoruz. Umarım sizlerinde bu kısa metni okuyunca zihninizde farklı sorular oluşur. Dilerim aramızda bu sorulara yanıt verecekler çıkar, Özellikle Kofçaz ve köylerinde Hacı Hasan Ağa ile ilgili bilgi ve belge sahibi yaşlıların olduğu söylenmesine karşın ben henüz bu kişilere ulaşamadım. Belki bundan sonra bu şansımız olur.Hepimiz yararlanmış oluruz.
Yararlanılan Kaynaklar:
1 - Ali Rıza Dursunkaya . Kırklareli Vilâyetini Tarih, Coğrafya, Kültür ve Eski Eserleri Yönünden Tetkik. Cilt:1 ve Cilt:2’’. 1948. Kırklareli
2 – Nazif Karaçam. Efsaneden Gerçeğe Kırklareli. Kırklareli. 1995
Eski Kayyumoğlu Çeşmesi Resmi ,http://www.kirklarelienvanteri.gov.tr/anitlar.php?id=290 sitesinden alınmıştır.
